ورود به سیستم
رمز عبور را فراموش کرده اید؟
مقالات
1378/10/11 00:00

آموزش فلسفه به کودک

آموزش فلسفه به کودکان

خانه و خانواده | معروف ترین روش آموزش فلسفه به کودکان

فلسفه برای کودکان (فبک) یا فکرپروری برای کودکان یا P4C یکی از شاخه های آموزش فلسفه است که به پرورش قدرت استدلال و تفکر فلسفی در کودکان می پردازد.
 

در اواخر سالهای 1960، وقتی متیو لیپمن در دانشگاه کلمبیا واقع در نیویورک در رشتهٔ فلسفه مشغول تدریس بود، متوجه شد که دانشجویانش فاقد قدرت استدلال و قضاوت هستند. او به این نتیجه رسید که برای تقویت قدرت تفکر این دانشجویان دیگر بسیار دیر شده است و قدرت استدلال باید از همان کودکی تقویت شود. لیپمن را بنیان گذار فلسفه برای کودکان می دانند.

از اینرو لیپمن کتاب کشف هری استوتلمیر را نوشت. در سال 1970 این کتاب به آزمایش گذاشته شد و بنظر می رسید بخوبی کارگر افتاده است. در پی آن برای معلمان یک کتاب راهنما که شامل صدها تمرین فلسفی بود، نوشته شد. آن کتاب هم بخوبی نتیجه بخش بود.

فلسفه

پس از چند سال، کتاب لیزا که منحصراً مربوط به اخلاقیات بود و کتاب تکمله کتاب هری بود و به کودکانی اختصاص داشت که اندکی بزرگتر بودند نوشته شد. کتاب های بیشتر و بیشتری نوشته شد که هر کدام ویژه سطوح سنی خاصی بود. این کتابها به همراه کتابهای راهنمای کمک آموزشی شان بودند.همچنین مجموعه متنوعی از کتابهای نظری تألیف و منتشر شد.

معروفترین روش آموزش تفکر به کودکان با روش فلسفی، فلسفه برای کودکان است. این روش ابتدا در آمریکا و سپس در پنجاه کشور جهان، به اجرا در آمد.

در این روش داستانهایی نوشته و یا انتخاب می شوند که فلسفه را در قالب شخصیتهای تخیلی ارائه می دهد. اگراین داستانها، موضوعات یا حوادث متمرکزی داشته و برای کودکان جذاب و بحث انگیز باشند (در عین حال که ارتباط خود را با تجارب زندگی روزمره کودکان حفظ می کنند)، آنها از داستانها لذت برده و ترغیب خواهند شد که فکر کرده و تحقیق نمایند.

یکی از راههای مؤثری که به کودکان کمک می کند تا این مهارت را کسب کنند، درگیر کردن آنها از لحاظ عاطفی و ذهنی در زندگی "شخصیتهای داستانی" است که این کار فرایند پرسش و پاسخ را در کودکان ایجاد می کند.

به عقیده شارپ (یکی از فعالان فلسفه برای کودکان در استرالیا) در کتابهای فلسفه برای کودکان، هر صفحه باید شامل مفاهیم فلسفی گوناگون باشد که در سطح سنی بیشتر کودکان عادی به نظر برسد و مهمتر از همه اینکه بحث انگیز بوده و آنقدر بدیهی باشند که به سختی بتوان به آنها توجه کرد.

هر داستان باید دارای شخصیتهای تخیلی باشد که کودکان بتوانند آنها را الگو قرار دهند. همچنین هر داستان باید یک پرس وجوی مشترک و میل به ساختن اندیشه های یکدیگر را شکل دهد و در حالی که یک نوع احساس اعتماد، ارزش و انسجام را بوجود می آورد با کار جمعی گروه یکی گردد و تا آنجا که امکان دارد تلاش شود تا ابعاد فلسفه اعم از اخلاق، منطق، زیبایی شناسی، انسان شناسی، متافیزیک و ... را دربر گیرد.


فهرست منابع آموزش تفکر و


لینک 9 مقاله ی مرتبط با بحث فلسفه برای کودکان :
در ضمن بحث کتابخوانی و بلندخوانی در درک مطلب پایه ی فلسفه برای کودکان است که آن را نیز دوباره تأکید می کنم

۱- لینک ۱

سابقه ی برگزاری آزمون های بین المللی درک مطلب خواندن PIRLS  به سال 1970 میلادی برمی گردد. در آن سال کودکان ده ساله ی ما رتبه ی آخر و کودکان چهارده ساله ی ما رتبه ی ماقبل آخر را در میان 13 کشور عضو به دست آوردند. در سال 1991 میلادی نیز که این آزمون فقط برای کودکان نه سال برگزار شد، کودکان ما شرکت نداشتند. ولی در سال های 2001 تا 2006 ایران در این آزمون ها مجددا شرکت کرد. کودکان ایرانی در پایه ی چهارم دوره ی ابتدایی در آزمون سال 2001 رتبه ی33 از 35  و در سال 2006 رتبه ی 40 را در میان 45 کشور احراز کردند. در سال 2006 نمره ی میانگین کودکان ایرانی (421) از متوسط نمره ی بین المللی (500) که مرکز ثقل نمرات را نشان می داد نیز کمتر شد.  ریشه ی این کار در عدم فرهنگ بلندخوانی برای کودکان و کتابخوانی توسط خود کودکان است. این آزمون بار دیگر در سال 2011 نیز برگزار می شود.
چارچوب پرلز‌، دانش‌آموزان‌ را قادر می‌سازد که‌ توانایی‌ فهم‌ و تفسیر خود را از یک‌ متن‌ معتبر و طبقه‌بندی‌ شده‌ در قالب‌ دو هدف‌ اصلی‌ یعنی‌ اطلاعات‌ عمومی‌ و درک‌ مفاهیم‌ در تجربه‌ "توانایی‌ خواندن‌" آشکار سازند. لایه‌ها و ابعاد یادگیری‌ خواندن‌ در این‌ مطالعه‌ عبارت‌ است‌ از:
- تمرکز و بازیابی‌ اطلاعات‌ خاص‌
- استخراج‌ صریح‌ اطلاعات‌
- تلفیق‌ و تفسیر اطلاعات‌ و اندیشه‌ها
- بررسی‌ و ارزیابی‌ ویژگی‌های‌ متن‌
هدف‌ مطالعه‌ پرلز کمک‌ به‌ بهبود فرآیند یاددهی‌ ـ یادگیری‌ در قلمرو "سواد خواندن‌" دانش‌آموزان‌ است‌. این‌ دانش‌آموزان‌ به‌ عنوان‌ نماینده‌های‌ منتخب‌ کشورها، از نظر سواد خواندن‌ آزمون‌ در مقایسه‌ با دانش‌آموزان‌ سایر کشورها مورد مقایسه‌ قرار خواهند گرفت‌. به‌ عبارت‌ دیگر، هدف‌ فراهم‌ کردن‌ اطلاعات‌ لازم‌ درباره ی پیشرفت‌ سواد خواندن‌ دانش‌آموزان‌ در سطح‌ بین‌المللی‌ و تحت‌ شرایط‌ و امکانات‌ خاص‌ هر یک‌ از کشورها است‌.
"سواد خواندن‌ " یکی‌ از مهمترین‌ تواناییهایی‌ است‌ که‌ دانش‌آموزان‌ در طول‌ یادگیری های‌ خود در سالهای‌ اولیه‌ دبستان‌ کسب‌ می‌کنند، و این‌ توانایی‌ در رشد عقلانی‌ اجتماعی‌ و عاطفی‌ هر کودک‌ نقش‌ مؤثر دارد. و اساس‌ یادگیری‌ آنها را در دیگر موضوع‌ها فراهم‌ می‌سازد. توانایی‌ و مهارت‌ خواندن‌، کودکان‌ را قادر می‌سازد که‌ بتوانند در جامعه‌ خویش‌ به‌ طور فعال‌ و آگاهانه‌ مشارکت‌ داشته‌ باشند. تعریف‌ سواد خواندن‌ براساس‌ پرلز چنین‌ است‌: "توانایی‌ ساخت‌ معنا و درک‌ مطلب‌ و استفاده‌ و کاربرد شکل‌های‌ متفاوت‌ زبان‌ نوشتاری‌ مورد نیاز جامعه‌ و ارزشمند برای‌ فرد." در این‌ پروژه‌، سواد خواندن‌ از سه‌ جنبه‌ زیر مورد مطالعه‌ قرار می‌گیرد:
1ـ فرایند درک‌ مطلب‌
2ـ هدفهای‌ خواندن‌
3ـ رفتارها و نگرش‌های‌ خواندن‌
جنبه‌های‌ مربوط‌ به‌ فرآیند درک‌ مطلب‌ و هدف‌های‌ خواندن‌ از طریق‌ پرسش‌ و پاسخ‌های‌ مربوط‌ به‌ متن‌های‌ دفترچه‌های‌ آزمون‌ و جنبة‌ رفتارها و نگرش‌های‌ خواندن‌ به‌ وسیلة‌ پرسشنامه‌های‌ پنج‌گانه‌ (معلم‌، دانش‌آموز، اولیا، مدرسه‌، چگونگی‌ سوادآموزی‌) مورد مطالعه‌ و ارزشیابی‌ قرار می‌گیرد.
درک خواندن: سخت ترین بخش کندوکاو مشترک فلسفی آن است که کودک بتواند بعد از خواندن داستان و درک آن از طریق پیوند مفاهیم داستان با مصادیق همان مفاهیم در تجربیات زندگی خود سؤال های فلسفی طرح کند. «ما از دوران سنتی با گوش دادن کسب معرفت می‌کنیم و فرهنگ غالب فرهنگ شنیداری است و در دنیا ثابت شده که فرهنگ شنیداری آن قدرها ثابت نیست.«9 درس ادبیات فارسی ما نیز در طول دوران تحصیل، معمولا شامل خواندن داستان های متعدد و بررسی سبک ها، شخصیت ها، اجرای نمایش و تئاتر، داستان نویسی و تصویرگری برای آنها و فعالیت هایی از این دست نمی‌شود؛ از این رو دانش آموزان ما در آزمون های بین المللی درک خواندن (مطلب)، از رتبه های بسیار پایینی برخوردارند. دانش آموزان در اکثر موارد، بعد از خواندن داستان از معلم می خواهند یک بار دیگر داستان را برایشان بلند بخواند تا آن را بفهمند. ظاهرا درک شنیدن با درک خواندن تفاوت هایی دارد که باعث می شود تولید سؤال فلسفی مبتنی بر درک داستان و در پیوند با زندگی، همچنان بزرگترین چالش معلمان ما باشد.








مبانی معرفتی آموزش تفکر


با تشکر از سرکار خانم دکتر شهرتاش

نظرات

نظر شما
نام :
پست الکترونیکی :
وب سایت :
متن :

تصویر :

برچسب ها :